UM Zgierz: Raport o stanie Gminy Miasto Zgierz za rok 2020 - wersja skrócona

Niniejszy artykuł stanowi skróconą, dostępną opinii publicznej wersję Raportu o stanie Gminy Miasto Zgierz za rok 2020. Dokument w pełnym wydaniu, zgodnie z przepisami ustawy o samorządzie gminnym, zostanie przedłożony radnym jako obowiązkowe podsumowanie rocznego działania organu wykonawczego gminy, którym jest Prezydent Miasta Zgierza.

Czym jest raport o stanie gminy? Prezydent Miasta Zgierza ma ustawowy obowiązek przedstawić do końca maja każdego roku radnym Gminy Miasto Zgierz raport o jej stanie. W dokumencie znajduje się podsumowanie działań prezydenta w całym minionym roku, ze szczególnym uwzględnieniem realizacji polityk, zadań, strategii oraz budżetu gminy - a także wykonywania uchwał Rady Miasta Zgierza.

W tym roku po raz pierwszy mieszkańcy Zgierza współtworzyli raport o stanie gminy dzięki programowi Stowarzyszenia Sieć Obywatelska - Watchdog Polska. W specjalnej ankiecie mieszkańcy wskazali trzy podstawowe obszary: finanse miasta, wykonywane i planowane inwestycje oraz ochronę środowiska naturalnego jako kluczowe dla sprawozdania z rocznych działań Prezydenta Miasta Zgierza. Sfery te zostały więc potraktowane jako priorytetowe w trakcie tworzenia dokumentu.

Gmina Miasto Zgierz, jako jedyna w województwie łódzkim i jedna z dwunastu gmin w Polsce, zakwalifikowała się do projektu Sieci Obywatelskiej - Watchdog Polska, pod nazwą: "Raport o stanie gminy = narzędzie dialogu z mieszkańcami". Projekt gwarantuje wsparcie ekspertów Stowarzyszenia, zarówno w procesie tworzenia dokumentu, jak też planowania i prowadzenia debaty społecznej wokół niego. Stąd ankieta dla mieszkańców Zgierza z pytaniami odnośnie do zawartości raportu, ogłoszona w kwietniu br. - oraz możliwość debaty nad treścią dokumentu (według określonych standardów), stworzona zgierzanom podczas sesji Rady Miasta Zgierza, zaplanowanej na dzień 24 czerwca 2021 r.

Pełna wersja Raportu o stanie Gminy Miasto Zgierz za rok 2020, składana do końca maja 2021 przez Prezydenta Miasta na ręce radnych Rady Miasta Zgierza, jest również ogólnie dostępnym dokumentem. Znaleźć ją można w

Biuletynie Informacji Publicznej

link

1. Uwagi ogólne

Zgodnie z ustawą o samorządzie gminnym oraz innymi obowiązującymi w tym zakresie aktami prawnymi, Prezydent Miasta Zgierza realizuje zadania własne gminy z pomocą zarówno Urzędu Miasta Zgierza, jak i jednostek organizacyjnych miasta oraz miejskich spółek z udziałem Gminy Miasta Zgierz.

Na mocy przepisów Ustawy o Samorządzie Lokalnym, Prezydent Miasta Zgierza kieruje jednostką samorządu lokalnego, Urzędem Miasta Zgierza. Kierownictwo Urzędu stanowią następujące osoby:

• Przemysław Staniszewski - Prezydent Miasta Zgierza;
• Bohdan Bączak - Pierwszy Zastępca Prezydenta;
• Tomasz Dziedzic - Drugi Zastępca Prezydenta, Naczelnik Wydziału Sportu;
• Robert Chocholski - Sekretarz Miasta, Naczelnik Wydziału Organizacyjnego;
• Grażyna Mela - Skarbnik Miasta.

Wszystkie zadania realizowane w roku 2020 znalazły się w budżecie Gminy Miasto Zgierz na rok 2020 przyjętym uchwałą nr XV/201/2019 w sprawie uchwalenia budżetu miasta Zgierza na rok 2020, wielokrotnie modyfikowanym w ciągu roku. Z kolei kwoty realizacji zadań budżetowych post factum znajdują się w oddzielnym sprawozdaniu budżetowym za rok 2020, dostępnym jako dokument PDF na stronie

https://bip.zgierz.pl/

Uchwała nr XV/201/2019 Rady Miasta Zgierza z dnia 19 grudnia 2019 r. w sprawie uchwalenia budżetu miasta Zgierza na rok 2020

2. Zgierz - dane populacyjne

W roku 2020 liczba mieszkańców miasta Zgierz wynosiła 52.406 osób. W ciągu całego roku urodziło się i zostało zameldowanych w Zgierzu 416 dzieci.

Zgierz na koniec 2020 roku zajmował powierzchnię 42.326.343 m2. Znajdowało się na niej ok. 22 tys. działek, ok. 21.700 budynków oraz ok. 8.100 lokali użytkowych. Cała zabudowa Zgierza mieściła się na 318 ha.

Grunty na terenie Gminy Miasto Zgierz według stanu na koniec 2020 roku można podzielić na:

• zurbanizowane (1865 ha);
• leśne (763 ha);
• rolne (1550 ha);
• pozostałe, np. drogi, linie kolejowe (38 ha);
• prywatne (1330 mha);
• kościelne (5,5 ha);
• działy wodne (19 ha).

Na terenie Zgierza znajduje się 187 zabytków, a także 164 km dróg. Są to 372 drogi gminne, 15 dróg powiatowych, 1 droga wojewódzka i 2 drogi krajowe.

W gminnych szkołach podstawowych uczyło się 3938 uczniów. W 2020 roku w Zgierzu było 1639 dzieci przedszkolnych, 544 uczniów Samorządowego Liceum Ogólnokształcącego. Wydanych zostało 7190 kart seniora, w tym 517 w samym 2020 roku.

Przez cały rok zgierzanie wyrzucili 21.860 ton śmieci, gmina przekazała 692.620 worków na odpady.

W ciągu minionego roku w Zgierzu zużyto 2.151.732,4 metry sześcienne wody, co daje ponad 2 miliardy litrów.

Na początku 2021 r. w Zgierzu zarejestrowanych było 4450 przedsiębiorstw.

3. Finanse gminy

a) Budżet i jego wykonanie

Na realizację wszystkich zadań w 2020 roku wydatkowana była rekordowa kwota 300.336.747,20 zł. Z tej sumy część wykorzystano na wydatki bieżące - 263.702.851,86 zł a pozostałą kwotę na wydatki majątkowe - 36.633.895,34 zł.

Wypracowany dochód w 2020 wyniósł 298.973.625,96 zł. Na tę sumę składały się: dochody bieżące - 259.640.472,18 zł oraz dochody majątkowe - 39.333.153,78 zł.

Deficyt budżetowy gminy wyniósł zatem 1.363.121,24 zł w roku 2020.

Zadłużenie gminy na rok 2020 wyniosło 53.842.039,61 zł. Ta kwota stanowi 18% wykonanych dochodów ogółem za rok 2020.

W stosunku do roku 2019 zadłużenie Gminy Miasto Zgierz co prawda wzrosło o 18.676.516, 42 zł, lecz taki stan rzeczy wiązał się z koniecznością zapewnienia środków na wykonanie przez gminę zaplanowanych inwestycji, na które nasze miasto pozyskało środki zewnętrzne. Należy dodatkowo wskazać, że w roku 2020 jednocześnie zmniejszyły się dochody ze źródeł centralnych (PIT). I tak w roku 2020 gmina otrzymała 58,8 mln zł z tytułu przekazania gminie podatku dochodowego od osób fizycznych. Dla porównania: rok wcześniej, czyli w 2019, dochody z PIT wynosiły 60,7 mln zł. Gmina otrzymała zatem o ponad 1 mln 900 tys. zł mniej.

Ten wskaźnik tłumaczy również wspomniany deficyt w budżecie gminy, który - w związku z koniecznością wykonania zadań inwestycyjnych - należało pokryć zadłużeniem. Środki na pokrycie zadłużenia oraz na realizację zaplanowanych inwestycji uzyskano dzięki emisji obligacji przez gminę.

Istnieją dwa powody, dla których do Zgierza trafiło w roku 2020 mniej pieniędzy z podatku PIT. Po pierwsze: w roku 2019 opodatkowanie osób fizycznych zmniejszyło się o jeden procent (ze stawki 18% na 17%), a to spowodowało mniejsze wpływy podatkowe. Po drugie: z powodu epidemii COVID-19 podmioty miały kłopot z realizowaniem obciążeń podatkowych - a po obniżeniu stopy opodatkowania nie nastąpił spodziewany wzrost gospodarczy.

Mimo kłopotów z płynnością dochodów ze źródeł centralnych Gmina Miasto Zgierz mieści się w granicach dozwolonego prawem zadłużenia. Wskaźnik planowanej łącznej kwoty spłat zobowiązań, według nowej ustawy o finansach publicznych, wynosi dla Gminy Miasto Zgierz 2,49%. Dopuszczalny dla gmin maksymalny wskaźnik to 9,7% - zatem trzeba powiedzieć, że Miasto Zgierz może śmiało realizować różnego rodzaju przedsięwzięcia, głównie minimalizując swój własny wkład, a pozyskując środki finansowe z różnych źródeł.

b) Inwestycje

W roku 2020 na terenie Gminy Miasto Zgierz realizowane były m.in. następujące zadania inwestycyjne:

• Przebudowa trasy tramwajowej Łódź - Zgierz (inwestycja z udziałem środków centralnych);
• Szlakiem architektury włókienniczej - rewitalizacja Miasta Zgierza. Prace rewitalizacyjne w Parku Miejskim im. T. Kościuszki, na terenie OSW “Malinka”, Muzeum Miasta Zgierza, w budynku przy ul. Rembowskiego 2 na terenie PK Miasto Tkaczy, rozpoczęcie rewitalizacji Starego Młyna, modernizacja ul. Długiej, modernizacja ul.Narutowicza, budowa Miejsc Integracji Społecznej - ul. Piłsudskiego 1, ul. Łódzka 2, ul. Dolna 47, połączonych z Otwartymi Strefami Aktywności - także przy ul. Rembielińskiego 4 i Łódzkiej 104; inwestycja z udziałem środków centralnych);
• Kompleksowa termomodernizacja budynków na terenie Miasta Zgierza - ul. Długa 16, 18 i 19, rozbudowana hala MOSiR; początek prac w Urzędzie Miasta Zgierza i w Urzędzie Stanu Cywilnego, opracowanie dokumentacji projektowej dla termomodernizacji budynków przy ul. Długiej 22, 30, 32, 40, 41;
• Przywrócenie należytego stanu Pomnikowi Stu Straconych w Zgierzu;
• Rozbudowa obiektów sportowych Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Zgierzu przy ul. Wschodniej 2 (inwestycja z udziałem środków centralnych);
• Modernizacja infrastruktury torowo-sieciowej na odcinku pl. Kilińskiego - Kurak (wraz ze zjazdem w drodze 91) w Zgierzu;
• Dokumentacja dla przebudowy ulicy Jabłoniowej oraz Krętej w Zgierzu (przy partycypacji mieszkańców);
• Przebudowa dróg na terenie GMZ - ul. Grotnicka, Jagiełły. Budowa oświetleń ulic Bajkowej i Zawilcowej w Zgierzu (zadanie wykonane w całości);
• Budowa ulicy Orzechowej w Zgierzu (zadanie wykonane przy partycypacji mieszkańców);
• Dokumentacja projektowa dla przebudowy dróg gruntowych i bitumicznych na terenie Gminy Miasto Zgierz: ul. Obrońców Warszawy, oraz budowy dróg wraz z odwodnieniem Kasprzaka, Lewandowskiego i Promienistych;
• Dokumentacja dla przebudowy odcinka ulicy Żytniej od ulicy im. Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego do ulicy Polnej ze skrzyżowaniem z ulicą Juliana Tuwima;
• Rozpoczęcie prac nad przebudową dróg na terenie Gminy Miasto Zgierz – ulica Proboszczewice, Boczna;

W przypadku zadań inwestycyjnych nie wykonanych w całości ich zakończenie planowane jest na rok 2021 lub lata następne. Wówczas, mocą odrębnych uchwał Rady Miasta Zgierza, wydatki gminy na ten cel są kwalifikowane jako niewygasające z upływem roku budżetowego.

Wydatki na inwestycje Gminy Miasto Zgierz w roku 2020 zamknęły się w kwocie 36.633.895,34 zł. Stanowi to nieco ponad 12% wszystkich wydatków Gminy za rok 2020.

4. Ochrona środowiska

W kwestii składowisk odpadów, ze względu na obowiązujący stan prawny, Prezydent Miasta Zgierza nie posiada narzędzi prawnych, umożliwiających podejmowanie radykalnych działań, zmierzających do likwidacji składowisk odpadów przy ul. Miroszewskiej 54-60, ul. Waleriana Łukasińskiego 15/17 i przy ul. Andrzeja Struga 30.

Są to składowiska zlokalizowane na nieruchomościach stanowiących własność Skarbu Państwa - a w roku 2020 pozostających jeszcze w użytkowaniu wieczystym spółki Eko-Boruta Sp. z o.o.

W roku 2020, zgodnie z obowiązującym wówczas stanem prawnym, Prezydent Miasta Zgierza podejmował rozpoczęte w latach ubiegłych działania - przede wszystkim w kierunku zabezpieczenia środowiska przed zanieczyszczeniami - poprzez zorganizowanie i finansowanie przez Gminę Miasto Zgierz odprowadzania odcieków ze składowiska odpadów.

Odbywało się to w ramach zadania pn. „Usuwanie zagrożeń dla zdrowia mieszkańców poprzez usunięcie negatywnego oddziaływania składowiska odpadów przy ul. Miroszewskiej w Zgierzu na wody podziemnie.” W roku 2020 na realizację powyższego zadania wydano kwotę 116.318,00 zł.

Dodatkowo wykonano czynności zabezpieczające składowisko poprzez jego oznakowanie, zamknięcie bramy, montaż kamer i stanowiska monitoringu przez Straż Miejską (w ramach systemu monitoringu miejskiego).

Na skutek podjętych przez Prezydenta Miasta Zgierza inicjatyw przekazano do Starostwa Powiatowego dokument poświadczający użytkowanie wieczyste, w celu skutecznego złożenia przez Starostwo stosownego wniosku do Prokuratury Generalnej.

W pierwszym kwartale 2021 właściwy dla sprawy sąd wydał wyrok, na mocy którego teren niebezpiecznych składowisk znalazł się w dyspozycji zgierskiego Starosty Powiatowego. To znaczy, że Prezydent Miasta Zgierza - choć wciąż nie jest stroną w sprawie - może wspierać starostę (i rekomendować wspólne działania) w celu ostatecznego usunięcia problemu składowisk odpadów, jaki od lat dotyka mieszkańców miasta. Cały czas Prezydent podtrzymuje deklarowane przejęcie tego terenu wolnego od wszelkich obciążeń i zainicjowanie procesu rekultywacji.

Odbyły się już pierwsze, zorganizowane przez Prezydenta Miasta Zgierza, rozmowy z udziałem przedstawicieli instytucji publicznych (posiadających moc prawną do działania w tej sprawie), zmierzające do jak najszybszego pozyskania odpowiednich środków finansowych w celu usunięcia niebezpiecznych składowisk.

5. Pandemia - koszty i działania

Pandemia koronawirusa SARS-CoV-2 spowodowała w całym kraju podjęcie nadzwyczajnych środków ostrożności. Rok 2020 był testem dla państwa, ale rozumianego nie tylko jako rząd oraz podległe mu służby medyczne i porządkowe. Było to również wielkie wyzwanie dla samorządów terytorialnych.

W marcu 2021 służby prezydenta przygotowały dla Komisji Rewizyjnej Rady Miasta Zgierza raport, zatytułowany: “Realizacja zadań związanych z zapobieganiem rozprzestrzeniania się wirusa SARS_Cov_2 i choroby Covid-19, analiza zlecania zadań, odbioru wykonania, płatności.” W materiale wymieniono i szczegółowo opisano wszystkie działania, jakie w roku 2020 Gmina Miasto Zgierz podjęła w celu zwalczania na swoim terenie skutków pandemii.

Gmina zobowiązana była do wdrożenia nadzwyczajnych procedur, zgodnie z ustawą z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych.

Co istotne, Urząd Miasta Zgierza, wykorzystując możliwość pozyskiwania środków na inwestycyjne zadania dla jednostek samorządu terytorialnego, do końca 2020 roku pozyskał z Funduszu Przeciwdziałania COVID-19 kwotę 18.822.756,00 zł. z przeznaczeniem na inwestycje.

Natomiast z dotacji celowej, otrzymanej przez Starostwo Powiatowe w Zgierzu od Wojewody Łódzkiego jako wyrównanie strat, jakie poniósł samorząd (m.in. z powodu utraty wpływów), Urząd Miasta Zgierza otrzymał refundację wydatków poniesionych na wyżywienie osób odbywających kwarantannę zbiorową, w obiekcie utworzonym przez Starostwo Powiatowe w Zgierzu (na podstawie poleceń wydanych przez Wojewodę Łódzkiego) w kwocie 8 780,69 zł.

Do podjętych w tym zakresie działań Gminy należą m.in.:

• wydawanie rozlicznych decyzji, zarządzeń i instrukcji w przedmiocie działań związanych ze zwalczaniem skutków pandemii;
• prowadzenie akcji informacyjnych wśród mieszkańców Zgierza;
• prowadzenie akcji promującej kontakt z Urzędem i innymi jednostkami organizacyjnymi z wykorzystaniem wszystkich dostępnych sposobów komunikacji, by ograniczyć konieczność wizyt osobistych. Mieszkańcy zachęcani byli do kontaktu telefonicznego, e-mailowego oraz wykorzystywania przeznaczonych do tego platformy epuap oraz e-boi czyli elektronicznego biura obsługi interesanta;
• regularna dezynfekcja we wszystkich budynkach, należących do Urzędu Miasta Zgierza i jednostek organizacyjnych;
• wyposażanie zarówno interesantów jak pracowników UMZ oraz jednostek organizacyjnych w maseczki ochronne i inne środki zapobiegawcze;
• organizowanie miejsc kwarantanny, a później partycypacja w kosztach wyżywienia dla mieszkańców, przebywających w ustalonych przez Powiat Zgierski miejscach kwarantanny;
• wspomaganie, poprzez Miejskie Centrum Zarządzania Kryzysowego, w zaopatrzeniu Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Zgierzu (oraz innych podmiotów, uczestniczących w walce z zagrożeniem epidemiologicznym) w środki zabezpieczające, m.in. maseczki i rękawiczki ochronne;
• zakup 108.680 szt. maseczek ochronnych oraz 306 szt. przyłbic na potrzeby mieszkańców, Urzędu Miasta oraz jednostek organizacyjnych UMZ w szczególności dla działań MOPS oraz MZPR.

Całość raportu w sprawie zapobiegania skutkom COVID-19, opracowanego przez Urząd Miasta na potrzeby Komisji Rewizyjnej Rady Miasta Zgierza, dostępna jest pod

linkiem

6. Budżet Obywatelski

Konsultacje społeczne w formie Budżetu Obywatelskiego (partycypacyjnego) to część budżetu publicznego przeznaczona na realizację zadań inwestycyjnych lub inicjatyw obywatelskich zgłoszonych i wybranych bezpośrednio przez mieszkańców. W roku 2020 Prezydent Miasta Zgierza nie zrezygnował z prac zespołu ds. Budżetu Obywatelskiego, który po raz pierwszy został powołany w drodze zarządzenia Prezydenta Miasta Zgierza w roku 2015, w skład którego wchodzili przedstawiciele wszystkich zorganizowanych środowisk, w tym przedstawiciele mieszkańców naszego miasta. Rolą zespołu była współpraca przy tworzeniu zasad funkcjonowania i wdrożenia budżetu obywatelskiego.

Ze względu na pandemię i wynikającą z niej specyfikę ekonomiczną roku 2020, zadania wybrane na ten rok w Budżecie Obywatelskim zostały wycofane, powrócą jednak do realizacji (jak cały B.O.) w przypadku poprawy i wyprostowania sytuacji finansowej.

7. Podsumowanie

Ze względu na pandemię COVID-19 rok 2020 był szczególnie trudny dla wszystkich - jego negatywne skutki ekonomiczne odczuła również Gmina Miasto Zgierz. Z powodu załamania się wszystkich obszarów gospodarki nastąpiły mniejsze wpływy do centralnego budżetu z tytułu podatków. To nie pozostało bez wpływu na finanse Miasta, w których zanotowano spadek dochodów o prawie 2 miliony złotych w stosunku do zakładanych.

Należy pamiętać, że każda Gmina, jako powołana prawem jednostka zarządzająca sprawami publicznymi na swoim terenie, oprócz własnych wpływów majątkowych dostaje udział z tytułu podatków z budżetu państwa. Musi we własnych działaniach - obejmujących przecież liczny zestaw zadań - kierować się rachunkiem ekonomicznym, bilansem dochodów i wydatków. Ta skomplikowana księgowość, oparta o zasadę racjonalnego dysponowania pieniędzmi podatników, jest wrażliwa na globalne zawirowania gospodarcze - a w szczególności na stan krajowych finansów publicznych.

W roku 2020 spowolnienie ekonomiczne, z powodu pandemii obecne w całej Polsce, przeniosło się “w dół” na działania lokalne powiatów i gmin. Nie ominęło też Gminy Miasto Zgierz, choć kryzys - co warto podkreślić - nie spowodował zatrzymania inwestycji, rozpoczętych wcześniej bądź planowanych w Mieście na rok 2020. A zadania inwestycyjne tworzą przyszłość każdej społeczności lokalnej. Nie da się jednak inwestować bez pieniędzy, a każdy budżet samorządowy musi zapewnić środki na wydatki, zapewniające bieżące utrzymanie i pokrycie kosztów funkcjonowania gminy.

Rok 2020 był trudny pod względem kosztów życia Miasta, bo - jak w każdym domowym budżecie - gdy rosną ceny i maleją przychody, trudno jest odłożyć jakiekolwiek oszczędności. Zmniejszone wsparcie centralne (jak subwencja oświatowa), zwiększające się koszta usług komunalnych (wywóz śmieci) czy niższe od przewidzianych dochody własne (komunikacja miejska) nie ułatwiały zadania samorządowcom. A wszyscy mamy świadomość, że mieszkańcom Zgierza również żyło się trudniej.

Od kilku lat Zgierz walczy z negatywnym wizerunkiem “miasta śmieci”. Problem niebezpiecznych odpadów na terenach dawnej Boruty spędza sen z powiek nie tylko mieszkańcom Miasta, ale także jego władzom samorządowym. Aby usunąć ten bolesny spadek po czasach komunistycznych potrzebna jest współpraca wielu osób, instytucji i jednostek władzy, będących w stanie połączyć siły i środki, by wreszcie osiągnąć cel.

Prezydent Miasta Zgierza, choć nie jest stroną między Skarbem Państwa a nieuczciwym właścicielem prywatnym, robi wszystko, by z terenu, znajdującego się w granicach administracyjnych Miasta jak najszybciej zniknął dotykający mieszkańców kłopot. W roku 2020 wszystkie przewidziane prawem działania prezydenta, które mogłyby przyczynić się do zmniejszenia negatywnego wpływu składowanych odpadów na życie lokalnej społeczności, były skrupulatnie podejmowane. Rok 2021 - po wydaniu sądowego wyroku w tej sprawie - ma szansę być dla tej przykrej historii przełomowy.

Gmina Miasto Zgierz, zobowiązana ustawowo do zapewnienia środków finansowych na pokrycie zadań własnych, wyemitowała w 2020 roku obligacje na kwotę blisko 22 mln zł. Środki te posłużyły zabezpieczeniu inwestycji oraz do wypełnienia braków, związanych z niedostatkiem wpływów podatkowych PIT.

Pieniądze pozyskane przez gminę dzięki emisji obligacji, wykupionych przez banki, będą stanowić zabezpieczenie wydatków na zadania własne także w roku bieżącym. A zgodnie z prognozami gospodarczymi ten rok dla instytucji samorządowych nie będzie łatwiejszy - może natomiast przynieść dalsze pogorszenie kondycji finansowej państwa i podmiotów gospodarczych.

Na taką sytuację gmina jest odpowiednio przygotowana i zabezpieczona przed ewentualnymi, dalszymi zawirowaniami fiskalnymi w Polsce.